Mein Gent - Life, what’s life?

Ik herinner me levendig ieder gesprek dat ik intiem voerde met de een of de andere vrijwilliger, tijdens de repetities of na het spelen van Mein Gent in de VierNulVier. Ik ervaarde pijn, verdriet, verlies en tegelijk ook warmte, liefde, plezier, uitbundigheid en vreugde of “joie de vivre”.
Of: aha ook daarom ben je hier.
En dan kijk ik vanavond, uit het niets, naar “Buurman, wat doe je nu?” met Cath Luyten.
Ik kies Els De Temmerman en Johan Van Hecke.
Ik word teruggeworpen op midden de jaren ’80 als ik in het NTG een interview met Els De Temmerman meemaak. Zodanig van slag koop ik stante pede de twee boeken die ze schreef. Ik heb ze eigenlijk niet gelezen. Misschien doe ik dat morgen.
Jaren later stuit ik via Panorama op “De doden zijn niet dood”, opnieuw een reportage van Els over de genocide in Rwanda. Je ziet de lijken kriskras. Of liggen ze met honderd ‘schoon’ opgeschoond naast elkaar? In de straat bij het schooltje. Danig van mijn melk toon ik die reportage aan mijn studenten. Haar stem is ijzig serieus, met een grafstem geeft ze verslag uit de dood, hier kan je niet naast kijken. Beroering en … “Is dit een mens?” zou Primo LEVI gezegd hebben.
We zijn twintig of dertig jaren verder.
Els De Temmerman en Johan hebben een resort gebouwd waar ‘gewone’ Oegandezen een hele namiddag mogen genieten van de zandbak en het zwembad met de kinderen, en het kan geen kwaad dat ze maar 1 colaatje drinken gedurende uren. Het geeft hun de kans om te genieten. De voorwaarden zijn geschapen.
Eén van haar laatste boeken is getiteld: “En toen moest ik mijn broer doodbijten”. Als kindsoldaten moesten ze dat doen. Die jongen of man is ondertussen 25 of 26 en op de vraag waarom ze nog voor hem “zorgt” of hem begeleidt, antwoordt Els: “Zo traumatisch kan je je niets anders voorstellen. Hij kwam mee als 9-jarige naar België”. De jonge Oegandees herinnert het zich nog levendig, alles, samen met zijn andere broer die ook “dader” was. Ze spreken ook over de cursussen die ze geven, over educatie en hoe ze de ondervoeding of de ‘stunting’ moeten indijken. Ze leren hun jonge ambassadeurs groenten en fruit kweken, dit is hun opdracht in de scholen. Stunting ondermijnt de Afrikaanse bevolking: de reden is de te eenzijdige voeding met enkel koolhydraten. Als men niet ingrijpt, krijgen we generaties ondervoede kinderen.
Els De Temmerman moest als oorlogsjournaliste quoteringen geven aan kinderen/baby’s: er waren drie categorieën en ze kon alleen de beste redden. Op de zwakste lagen de gieren al op apegaten te loeren om ten aanval te trekken, want werkelijk ongeveer levenloos …. Zo vertelt ze dat.
Dàt zien. En decennia later nog altijd met eenzelfde betrokkenheid het Oegandese volk helpen, daarvoor neem ik mijn hoed af en maak ik een diepe buiging.
Wij zitten nu niet in die levensbedreigende situatie.
En toch kan het dat we “strugglen” met ons leven, met ons “eigen”, met onze familie of met het sterven van dierbaren, of met het verlies van een partner, of met verdriet of met hartzeer.
En daar was dan weer, op het juiste moment, net zoals 10 jaar geleden met “Choeurs”, nu opnieuw “Mein Gent”. Met Alain Platel, Frank Van Laecke en Steven Prengels en de hele ploeg om ons allen als “vrijwilligers” samen te brengen. Het moment van de afspraak om 10u op zaterdagvoormiddag tijdens de repetities of gedurende alle voorstellingen. Veel spreken met mensen bracht me ook dichter bij: “waarom doe je het?”. Wat brengt jou net nu hier en waarom maakt die tijd ook dat het voor jou invult wat je nu nodig hebt? Merci, een grote dank u wel aan jou, jullie, de ploeg, de crew, de techniekers en alle acteurs en vrijwilligers. Ik deed het en was telkens opnieuw content om jou en die anderen erbij te ervaren. Als je de zin soms zoekt, kan het zijn dat je die niet vindt. Misschien is enkel dan structuur en samen iets creëren voldoende om je morgen weer een dag verder op weg te helpen? Redt kunst de wereld?
Ik had nog een tekst over hartzeer dat véél zeer kan doen. Alles is tijdelijk. Het hart is warm gevuld, het heeft zich herpakt en het herstelt zich. Helen is een passend woord. Dank jullie wel allemaal.